Giới thiệu về bảo đảm chất lượng trong giáo dục đại học
1.1. Khái niệm bảo đảm chất lượng trong giáo dục đại học
Bảo đảm chất lượng (BĐCL) trong giáo dục đại học không phải là một khái niệm đơn thuần về chất lượng học thuật. Đây là một khái niệm đa chiều, bao gồm tất cả các chức năng và hoạt động trong một cơ sở giáo dục đại học (CSGD), từ giảng dạy, nghiên cứu, học bổng, nhân sự, sinh viên, cơ sở vật chất, thiết bị đến dịch vụ cộng đồng và môi trường học thuật.
Tuyên bố Thế giới về Giáo dục Đại học trong thế kỷ 21 của UNESCO (1998) xác định rằng:
“Chất lượng giáo dục đại học là một khái niệm đa chiều, phải bao trùm tất cả các chức năng và hoạt động của một cơ sở giáo dục, bao gồm giảng dạy, nghiên cứu, học bổng, đội ngũ nhân viên, sinh viên, cơ sở vật chất và dịch vụ cộng đồng. Quá trình tự đánh giá nội bộ và đánh giá ngoài bởi các chuyên gia độc lập, nếu có thể có chuyên gia quốc tế, là những hoạt động rất quan trọng để nâng cao chất lượng.”
heo UNESCO (2003), BĐCL trong giáo dục đại học là:
“Một quy trình quản lý và đánh giá có hệ thống để giám sát hiệu suất của các CSGD đại học nhằm đảm bảo và nâng cao chất lượng đầu ra.”
Tổ chức SEAMEO định nghĩa BĐCL giáo dục là:
“Tập hợp các quan điểm, chính sách, mục tiêu, công cụ và quy trình để đảm bảo rằng sứ mệnh và mục tiêu giáo dục đang được thực hiện, các chuẩn mực đang được duy trì và liên tục cải tiến.”
1.2. Mô hình bảo đảm chất lượng trong giáo dục đại học
BĐCL có thể được chia thành BĐCL bên trong và BĐCL bên ngoài, với các chức năng và mục tiêu khác nhau
1.2.1. BĐCL bên trong (Internal Quality Assurance - IQA)
BĐCL bên trong là tổng thể các hệ thống, nguồn lực và thông tin được sử dụng để thiết lập, duy trì và cải tiến chất lượng giáo dục đại học. Bao gồm:
- Hệ thống đánh giá và giám sát hiệu quả đào tạo.
- Các cơ chế đảm bảo chất lượng giảng dạy, nghiên cứu và hỗ trợ sinh viên.
- Việc thực hiện tự đánh giá theo các tiêu chuẩn kiểm định chất lượng.
- Quản lý chất lượng đội ngũ giảng viên và nhân viên hỗ trợ.
- Cải tiến liên tục thông qua phản hồi từ sinh viên, cựu sinh viên và nhà tuyển dụng.
1.2.2. BĐCL bên ngoài (External Quality Assurance - EQA)
BĐCL bên ngoài là hoạt động đánh giá của một tổ chức bên ngoài, nhằm xác định mức độ đáp ứng tiêu chuẩn chất lượng của cơ sở đào tạo. Bao gồm:
- Đánh giá ngoài (External Assessment): Tổ chức kiểm định độc lập thực hiện đánh giá chất lượng dựa trên các tiêu chuẩn quốc gia hoặc quốc tế.
- Kiểm định chất lượng (Accreditation): Chứng nhận chính thức về việc CSGD đạt được hoặc vượt qua các tiêu chuẩn chất lượng đề ra.
- Đối sánh (Benchmarking): So sánh chất lượng đào tạo với các trường đại học khác để tìm kiếm các phương pháp tốt nhất.
Hệ thống BĐCL trong giáo dục đại học có thể được minh họa qua mô hình sau:
BĐCL bên trong ⇄ BĐCL bên ngoài
- Giám sát và cải tiến liên tục ⇄ Kiểm định chất lượng
- Tự đánh giá nội bộ ⇄ Đánh giá ngoài bởi tổ chức độc lập
- Quản lý chất lượng giảng dạy, nghiên cứu ⇄ Đối sánh với tiêu chuẩn quốc gia, quốc tế
- Thu thập phản hồi từ các bên liên quan ⇄ Báo cáo và minh chứng kết quả
1.3. Nguyên tắc triển khai tự đánh giá theo AUN-QA
Để triển khai tự đánh giá theo tiêu chuẩn AUN-QA, các cơ sở giáo dục cần tuân thủ các nguyên tắc sau:
- Mục tiêu rõ ràng: Xác định rõ mục tiêu đánh giá, đảm bảo đánh giá bao quát tất cả các khía cạnh chất lượng của chương trình đào tạo.
- Tính hệ thống và logic: Thực hiện tự đánh giá theo một quy trình có hệ thống, bám sát các tiêu chí và yêu cầu của AUN-QA.
- Dựa trên minh chứng cụ thể: Mọi kết luận trong báo cáo tự đánh giá phải được hỗ trợ bởi các minh chứng xác thực, như kết quả khảo sát sinh viên, dữ liệu học tập, báo cáo nghiên cứu, phản hồi từ doanh nghiệp.
- Tính minh bạch và khách quan: Quá trình tự đánh giá phải đảm bảo tính minh bạch, trung thực và không thiên vị.
- Nguyên tắc PDCA (Plan - Do - Check - Act): Quá trình tự đánh giá phải liên tục cải tiến theo chu trình PDCA:
- Plan (Lập kế hoạch): Xác định mục tiêu, tiêu chí đánh giá, và kế hoạch thực hiện.
- Do (Thực hiện): Tiến hành thu thập dữ liệu, phân tích và viết báo cáo.
- Check (Kiểm tra): Đánh giá kết quả đạt được so với tiêu chuẩn.
- Act (Hành động cải tiến): Thực hiện các biện pháp cải tiến dựa trên kết quả đánh giá.
Tóm lại, BĐCL trong giáo dục đại học là một hệ thống đa chiều, kết hợp giữa đánh giá nội bộ và đánh giá bên ngoài để không ngừng cải tiến chất lượng. Tiêu chuẩn AUN-QA 4.0 đóng vai trò quan trọng trong việc hướng dẫn các trường đại học ASEAN triển khai đảm bảo chất lượng một cách hiệu quả.
