Page 266 - Khoa Sư Phạm | Kỷ yếu hoạt động khoa học Khoa Sư phạm 2016 - 2020
P. 266
Qua tác phẩm ot ndrong chúng ta biết được trước đây, khi gia đình M‟nông có
người hay một con vật nào đó sinh nở thì gia đình phải kiêng cữ, người ngoài gia đình
chỉ được đến chơi và vào nhà sau một khoảng thời gian nhất định:
Con dê đẻ ba đêm hết cữ
Con heo đẻ bốn đêm hết cữ
Con người đẻ bốn đêm hết cữ…
(Đỗ Hồng Kỳ, 2008, tr.259)
Ot ndrong còn cho chúng ta thấy được rất nhiều sắc thái văn hoá, những tập
quán sinh hoạt của người M‟nông. Ví dụ, mỗi khi nhà có khách, gia chủ sẽ mời uống
rượu cần theo tập quán của người M‟nông: khách nếm một hơi rượu đầu, sau đó chủ
uống trước, khách uống sau. Những tập quán về dựng vợ gả chồng cũng được ot
ndrong nói đến nhiều và đây là lời của Yang đòi cha mẹ đi hỏi vợ cho mình: Sao mẹ
cha không đem con heo, ché rượu, không kiếm vòng bạc, vòng đồng, không tìm chuỗi
hạt nhiều màu để làm đồ hỏi vợ cho con. Theo lễ tục của người M‟nông thì con trai
đến tuổi trưởng thành thì bố mẹ phải tính đến việc đi hỏi vợ cho con và lễ vật khi đi
hỏi vợ phải có đầy đủ những thứ như trên. Trong sử thi cũng như trong cuộc sống hiện
nay ở cộng đồng người M‟nông vẫn lưu giữ tập quán, khi có con, nếu sinh con gái
người ta cúng Yang cho đứa bé bằng cào, bằng lược; còn nếu sinh con trai thì người ta
sẽ cúng Yang cho nó bằng rìu, bằng dựa.
Tác phẩm Mùa rẫy bon Tiăng là câu chuyện nói về quá trình lao động sản xuất,
về đời sống xã hội và về cuộc đấu tranh chống thiên tai của người M‟nông. Tác phẩm
chứa đựng những hiểu biết, kinh nghiệm của người M‟nông xưa trong việc canh tác
nương rẫy và thời vụ gieo trồng:
Tháng một ta đốt rẫy cũ
Tháng hai ta phát rẫy mới
Tháng ba ta đốt rẫy mới
Tháng bốn ta đi trỉa rẫy cũ
Tháng năm ta đi trỉa rẫy mới
Tháng sáu, tháng bảy phải làm cỏ lúa
Tháng tám đuổi chim rách giữ rẫy
Tháng chín, tháng mười tuốt lúa về nhà…
(Trần Tấn Vịnh, 1994, tr. 28)
Trong ot ndrong cũng chứa đựng rất nhiều những câu tục ngữ, thành ngữ nhằm
khuyên răn con người cách sống, cách lao động sản xuất:
Muốn có rẫy phải rủ nhau làm
Muốn bắn con sóc phải làm ná
Muốn bắt được con cá phải làm rớ
Muốn bắt được con chuột phải làm bẫy đung.
Trong cuộc sống, người M‟nông có tục chia của cải cho người chết. Tục này
cũng đuợc ot ndrong đề cập như sau:
Họ chia vòng tay một phần cho người chết
Họ chia xâu cườm một phần cho người chết
