Page 94 - Khoa Sư Phạm | Kỷ yếu hoạt động khoa học Khoa Sư phạm 2016 - 2020

89

XUNG ĐỘT CỦA QUAN ĐIỂM TRUYỀN THỐNG VÀ QUAN ĐIỂM CÁ NHÂN
TRONG “TỐ TÂM” CỦA HOÀNG NGỌC PHÁCH
ThS. Phan Thị Tâm Thanh

Tóm tắt
Với tính tiên phong và hiện đại của nó, Tố Tâm xứng đáng là tác phẩm mở đầu
của tiểu thuyết Việt Nam hiện đại. Tác phẩm kể về câu chuyện tình yêu thuần túy, trong
sáng, đẹp đẽ nhưng kết thúc bằng bi kịch. Trên lập trường của diễn ngôn truyền thống,
Hoàng Ngọc Phách đã miêu tả sự thắng thế ngả về chế độ gia trưởng trong cuộc xung đột
với con người cá nhân của ý thức hệ tư sản. Tuy nhiên, ảnh hưởng của tác phẩm đến bạn

đọc chủ yếu theo hướng ngược lại. Xung đột của diễn ngôn truyền thống và diễn ngôn cá
nhân được thể hiện tập trung qua tình yêu tự do của hai nhân vật chính, cũng như sự lùi
bước của họ trước lực cản vẫn còn mạnh của lễ giáo phong kiến. Tố Tâm mang đặc điểm
của tiểu thuyết giao thời, mặc dù còn một số hạn chế, song tác phẩm đã thoát khỏi ảnh
hưởng của tiểu thuyết chương hồi Trung Quốc, tiếp nhận thành công kĩ thuật tiểu thuyết
phương Tây, đánh dấu bước hòa nhập của văn học Việt Nam vào dòng chảy lớn của văn
chương thế giới những năm đầu thế kỷ XX.
Từ khóa: Diễn ngôn cá nhân, diễn ngôn truyền thống, Tố Tâm, Hoàng Ngọc

Phách.
1. Mở đầu
Tố Tâm của Hoàng Ngọc Phách, xuất bản năm 1925, với sự mới mẻ cả về “hình
thức lẫn tinh thần”, đã chiếm một vị trí quan trọng trong nền văn học nước nhà. Là tác
phẩm mở đầu cho khuynh hướng tiểu thuyết lãng mạn, Tố Tâm thường được so sánh với
Nouvelle Héloise (Julie hay là nàng Héloise mới) của Rousseau, Werther (Nỗi đau chàng

Werther) của Goethe. Tác phẩm được Michele Sullivan và Emmanuel Lê Ốc Mạch dịch
sang tiếng Pháp với nhan đề Một trái tim trong sáng và được nhà xuất bản Gallimard
giới thiệu với bạn đọc quốc tế năm 2006. Nhà phê bình Đoàn Ánh Dương trong lần tái
bản tiểu thuyết Tố Tâm năm 2015 đã đánh giá tác phẩm là“trái chín bói đầu tiên của cả
một vụ mùa hiện đại hóa mà gần mươi năm sau mới chín rộ bằng sự xuất hiện của Tự
Lực Văn đoàn (1934). Tiểu thuyết đánh dấu một cột mốc quan trọng của tiến trình quốc
tế hóa văn học Việt Nam" [10, tr.2]. Tố Tâm lúc mới ra đời đã gây nên sự xôn xao trong

dư luận, thông qua câu chuyện tình yêu tự do, ngoài vòng lễ giáo, tác phẩm đã đặt ra một
vấn đề có ý nghĩa xã hội, chạm tới mối quan tâm hàng đầu của thanh niên thành thị lúc
bấy giờ: vấn đề giải phóng con người cá nhân khỏi sự ràng buộc của lễ giáo phong kiến,
khẳng định quyền tự do trong tình yêu và hôn nhân.
Đánh giá về Tố Tâm đương thời, có nhiều ý kiến khác nhau, thậm chí trái ngược
nhau. Theo Lê Hữu Phúc, mục đích của tác giả là ngăn ngừa thanh niên sa chân vào vực

thẳm của ái tình đi ngược luân lý: “Tác giả đã chịu khó thăm dò ở đáy con sông tình kia
mà cắm biển, nhắn cùng những bạn thiếu niên đương lảng vảng trên bờ sông, trong khi
cần phải để tâm vào những chủ nghĩa cao xa khác, mấy chữ rằng: Đây là ghềnh cao, vực
thẳm! Ấy đó là công tác giả chép lại truyện, mà chính đó là nơi độc giả phải lưu tâm”.
Đồng tình như thế, Phạm Thế Ngũ cho rằng: “Tác giả muốn đưa ra một nghệ thuật mới