Page 83 - Khoa Sư Phạm | Kỷ yếu hoạt động khoa học Khoa Sư phạm 2016 - 2020

78

sợ Thượng đế
sợ con người

Tôi không còn gì để sợ”

(“Tự do của Kazantzakis”) (6)
Có thể nói đây là trạng thái sống mang ý nghĩa phổ quát, không phải là nỗi
niềm của một con người cụ thể ở một quốc gia cụ thể mà là vấn đề thân phận của con người
nói chung ở mọi nơi trên khắp thế giới này.
Không chỉ cảm nhận về sự lưu đày của kiếp người, bóng dáng của Kafka
còn đặc biệt đậm nét trong quan niệm về hiện thực của Trương Đăng Dung. Hiện thực

trong thơ Trương Đăng Dung cũng mang tính hai mặt, là sự trộn lẫn những gam màu
thực và mộng. Đó là một thứ hiện thực vừa là nó, vừa không phải là nó, một thứ hiện
thực trong mơ, kết tinh từ sự tưởng tượng. Ngay nhan đề của tập thơ cũng đã gợi nên tính
hai mặt của hiện thực: “Kỷ niệm” là cái đã xảy ra trong thực tế. Vậy tại sao lại là Những
kỷ niệm tưởng tượng? Phải chăng những điều trông thấy, những kỷ niệm đó quá khủng
khiếp và phi lí như thể chỉ có trong tưởng tượng?
Tôi chia sẻ với những nhận định của nhà phê bình Nguyễn Thanh Tâm khi cho
rằng “Không thể không nhận ra những ảnh hưởng một cách sâu đậm tinh thần của triết

học hiện sinh trong thơ Trương Đăng Dung. Nhưng điều đó dường như chỉ là một yếu tố
chi phối đến sáng tác thi ca. Tinh ý hơn, từ góc độ thực hành nghệ thuật, Hiện tượng
luận đặt trong bối cảnh đầy bi đát của chủ nghĩa hiện đại mới là điều Trương Đăng
Dung lựa chọn cho chiến lược phát ngôn của mình…”(7). Con người trong thơ Trương
Đăng Dung trần trụi trong tình thế tồn tại, trong chính thân phận của mình:
“Người đàn bà đẩy chiếc xe lăn

lần thứ mười ba đưa chồng vào bệnh viện
đêm dài hơn ngày
ngày dài hơn con đường đã đi
nỗi buồn của chị
cũ hơn tháng ngày”
(Ghi chép mùa hè) (8)
Hay:

“Những đám tang không hòm
chân người chết thò ra khỏi chiếu
những người mẹ bị thương ruột lòi ra ngoài
vẫn ôm con nhảy xuống hầm, tranh nhau chỗ ngồi với rắn
và những cánh tay trẻ thơ bom hất lên cành cây vắt vẻo
bên loa phóng thanh đang hát điệu à ơi…”

(“Những kỷ niệm tưởng tượng”) (9)
Con người trong thơ Trương Đăng Dung thường khắc khoải về nỗi cô đơn bất
hạnh của loài người trong thời đại mất Chúa:
“Thế rồi Chúa đi, tôi chưa biết mặt Người…